Ta Som

Ta Som choć nie należy do grona najbardziej szacownych świątyń w Angkorze (Kambodża) jest jedną z moich ulubionych, do których z przyjemnością wracam. Nie ma tu zbyt wielu turystów, ponieważ zwiedzają te bardziej znane: Angkor Wat, Bayon, Angkor Thom, czy Ta Prohm znanej z filmu “Tomb Raider”. Jest skromna, ale wyjątkowo piękna, a ze względu na światło urodę jej najlepiej oglądać o poranku, lub późnym popołudniem.

Ta Som zbudował pod koniec XII wieku Jayavarman VII (rządził w królestwie Khmerów w latach 1181-1210) ku pamięci swojego ojca Dharanindravarmana II. Świątynię rozbudował później syn Jayavarmana VII – Indravarman II. Państwo Khmerskie upadło w XV wieku i do połowy XIX wieku zostało zapomniane i pochłonięta przez dżunglę. Na nowo odkryli je francuscy archeolodzy, którzy zaczęli kompleks świątyń badać, dokumentować i „wyrywać” je spod władzy przyrody. Ta Son została oczyszczono z bujnej dżungli w latach 30-tych XX wieku i prócz niewielkich prac (podpórki, stabilizacje) do 1998 roku niewiele się w niej działo. Podobno w okresie rządów Czerwonych Khmerów (1975-79) w Ta Som był tymczasowy szpital partyzancki.

W latach 1998-2012 roku Światowy Fundusz Zabytków (WMF) otoczył ochroną świątynię Ta Som (prace dokumentacyjne, porządkowe i konserwatorskie: umożliwiono dostęp z czterech stron do głównej świątyni, ustabilizowano wieże, odbudowano północną część frontu).

Właściwa świątynia Ta Som otoczona jest trzema obmurowaniami. Dwa pierwsze są koncentryczne i posiadają po dwa wejście (gopury) po stronie wschodniej i zachodniej. Najciekawsze są te pierwsze, czyli w obmurowaniu trzecim (240 m x 200 m), ponieważ z czapy gopury spogląda na nas olbrzymia twarz, jedna z czterech – każda skierowana w inną stronę. To władca khmerski lub Lokesvara – bodhisattwa współczucia.

Za gopurą znajduje się dziedziniec i kolejna brama z laterytowym murem, wokół którego niegdyś wykopana była fosą. Miejsce po fosie wskazuje na to, że obmurowanie zewnętrzne było dobudowane później, przez syna Jayavarmana VII. Za drugim ogrodzeniem jest właściwa świątynia, do której można wejść z każdej z czterech stron osobnym wejściem-gopurą. Na rogach znajdują się cztery wieże, a piąta, najwyższa stoi w centrum świątyni. Wewnątrz po obu stronach wschodniej ścieżki stoją dwie biblioteki. Ściany świątyni ozdobione są wieloma podobiznami związanymi z hinduizmem i buddyzmem, choć wiele buddyjskich wizerunków zostało zniszczonych w XIII wieku, gdy w Angkorze zmieniała się religia z buddyzmu na hinduizm. W Ta Som rzeźb jest stosunkowo dużo i po tylu latach są bardzo dobrze zachowane m.in. Apsary – niebiańskie tancerki czy Dvarapale – zbrojni strażnicy (na zdjęciu). W kilku miejscach na frontach świątyni można znaleźć postać Lokesvary obok której klęczą demony Asury ze złożonymi rękami w geście modlitwy i oddania (na zdjęciu). Natomiast na drugiej wschodniej gopurze jest wyrzeźbiona scena z jednej z najbardziej znanych przypowieści hinduskich: o ubijaniu morza mleka.

Wychodząc ze świątyni od strony wschodniej przechodzimy przez najczęściej fotografowaną bramą w Ta Som. Swój urok zawdzięcza figowcowi pagodowemu (Ficus religiosa), który swym konarem i korzeniami obejmuje starożytną gopurę. Figowiec wdarł się między kamienne bloki konstrukcji, trzyma je i nie pozwala rozpaść się budowli. Dzięki temu możemy sobie uświadomić jak mocno zespolona jest tutaj przyroda z architekturą. Naruszając jeden z tych elementów spowodujemy destrukcję całości.

Pomimo tego że Ta Som leży na głównym szlaku nie zatrzymuje się tu zbyt wielu turystów. Nie ma tłoku, panuje tu więc cudowny spokój i nie trzeba stać w kolejce by zrobić sobie zdjęcie przy figowcu.

W 1992 roku świątynie Angkoru, które rozrzucone są na 400 km kw. wpisano na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO.

Lokalizacja: Angkor Archaeological Park, Krong Siem Reap 17000, Kambodża
Współrzędne: 13°27’53.4″N 103°54’46.6″E
Godziny otwarcia: 5.00-ok 18.00 (do zachodu słońca)
Cena biletów: karnet na wszystkie świątynie Angkor oprócz Beng Mealea i Phnom Kulen

• 1 dzień 37 USD
• 3 dni 62 USD
• 7 dni 72 USD