Wyrok na Czerwonych Khmerach

16 listopada 2018 Nadzwyczajna Izba Sądu Kambodży zwana inaczej Trybunałem Czerwonych Khmerów skazała Khieu Samphana i Nuona Chea na dożywotnie więzienie winnych ludobójstwa przeciwko mniejszości etnicznej Wietnamczyków. Nuon Chea dodatkowo uznany został winnym ludobójstwa muzułmanów Czam, którzy obok Wietnamczyków mieszkali w Demokratycznej Kampuczy. Sąd uznał, że są odpowiedzialni za eksterminację, morderstwa, tortury, prześladowania na tle religijnym, rasowym i politycznym, zakazy religijne, zniewolenia, deportacje, więzienie, gwałty i przymusowe małżeństwa. W procesie, który rozpoczął się 17 października 2014 r. przesłuchano 185 osób. O wysokiej randze tego przewodu sądowego świadczy stopień zainteresowanie społeczeństwa: we wszystkich rozprawach wzięło udział 82 780 widzów. Niektórzy przyjeżdżali z odległych prowincji specjalnie po to by wysłuchać werdyktu sądu. „Sprawiedliwość wreszcie zwyciężyła” – powiedział portalowi internetowemu “Khmer Times” Morn Mao, który jechał 450 km z prowincji Oddar Meanchey – „przywódcy brutalnego reżimu nie mogą uniknąć kary”. Nadzwyczajna Izba Sądu Kambodży dla Osądzenia Zbrodni Popełnionych w Czasach Demokratycznej Kampuczy (Extraordinary Chambers in the Courts of Cambodia for the Prosecution of Crimes Committed during the Period of Democratic Kampuchea, ECCC) została powołana dla rozrachunku poważnych przestępstw rządu Czerwonych Khmerów w latach 1975-1979. Nadzwyczajna Izba działa dopiero od 2004 roku – powstała 25 lat po obaleniu Czerwonych Khmerów. Ze względu na międzynarodowy charakter zbrodni i słabość kambodżańskiego systemu prawnego Kambodża zaprosiła do udziału w procesie siły międzynarodowe. Aby spełnić międzynarodowe standardy w skład sądu wchodzą sędziowie z Kambodży, Sri Lanki, USA, Francji, Zambii, Korei Południowej, Austrii, Tanzanii, a pomoc techniczną udziela ONZ. Czerwoni Khmerzy pod dowództwem Pol Pota (Brat Numer Jeden) rządzili w Kambodży w latach 1975-1979. Chcieli stworzyć kraj idealny, gdzie ludzie mieli żyć jedynie z pracy na roli. Spalono pieniądze, zamknięto szkoły, szpitale, banki, a ludzi przeniesiono z miast na wsie i zmuszano do ciężkiej pracy. Czerwoni Khmerzy nie potrzebowali ludzi wykształconych, więc wszystkich znających języki, noszących okulary, czy mających delikatne dłonie (dowód na bycie wykształconym) aresztowano, torturowano i zabijano. Szacuje się, że w czasie rządów Czerwonych Khmerów zginęło, lub zmarło z głodu około 2 mln ludzi, tj. 25-35 % mieszkańców Demokratycznej Kampuczy. Skazani 16 listopada 2018 roku należeli do wąskiego grona sprawujących władzę. Obok Khieu Samphana i Nuon Chea wcześniej na ławie oskarżonych zasiadali: Kaing Guek Eav – dyrektor centrum tortur Tuol Sleng, Ieng Sary – wicepremier Czerwonych Khmerów i jego żona Ieng Thirith – Minister Spraw Społecznych, Zmierz Muth – członek Komitetu Centralnego, oraz sekretarze okręgów Ao An, Im Chaem, Yim Tith. Główny dyktator Demokratycznej Kampuczy – Pol Pot nie doczekał kary, zmarł 15 kwietnia 1998 roku. Skazany 87-letni Khieu Samphana podczas rządów Czerwonych Khmerów był prezydentem Demokratycznej Kampuczy (1976-1979). Był najwierniejszym zastępcą Pol Pota. Aresztowany został dopiero w listopadzie 2007 pod zarzutami ludobójstwa, zbrodni przeciwko ludzkości, oraz poważnych naruszeń Konwencji Genewskiej z 1949 roku (m. in. umyślne zabójstwa, tortury, nieludzkie traktowanie, pozbawienie jeńców wojennych prawa do sprawiedliwego procesu). Został uznany winnym zbrodni przeciwko ludzkości i 8 sierpnia 2014 skazany na dożywotnie więzienie. 92-letni Nuon Chea był głównym ideologiem Czerwonych Khmerów, przewodniczącym Komitetu Stałego Zgromadzenia Narodowego Demokratycznej Kampuczy. Znany był jako Brat Numer Dwa. Aresztowany we wrześniu 2007 został oskarżony podobnie jak Samphana o ludobójstwo, zbrodnie przeciwko ludzkości i łamanie Konwencji Genewskiej. W czasie procesu sądowego ironicznie mówił: “wyrażam żal z powodu śmierci nie tylko ludzi, ale i zwierząt, które zginęły podczas wojny”. 8 sierpnia 2014 został skazany na dożywotnie więzienie. Nowe wyroki połączą się z wyrokami które obaj otrzymali wcześniej. Prawnicy skazanych zapowiedzieli odwołania. W Kambodży nie ma kary śmierci.